به گزارش شفاف به نقل از فارس، دولت روحانی فروردین 97 با هدف کنترل قیمت بازار و حمایت از تولیدکننده، برای 25 کالا ارز 4200 تومانی اختصاص داد. و مرغ و دانه های روغنی بود که به گفته کارشناسان تخصیص ارز دولتی به واردات برخی کالاها 560 میلیارد تومان رانت و فساد ایجاد کرده است. خوراک دام و طیور به مقصد اصلی خود یعنی تولیدکنندگان نرسیدند و دلالان و واسطه ها تا 5 برابر نرخ دولتی قیمت فروختند، سایر کالاهای اساسی مانند دانه های روغنی نیز افزایش قیمت سرسام آوری داشتند.
اتفاقی که در عمل رخ داد هم مصرف کنندگان و هم تولیدکنندگان ناراضی بودند و در واقع کارشناسان آن را طرحی شکست خورده توصیف می کنند. اکنون سیاست دولت اصلاح ارز 4200 تومانی و تغییر روش تخصیص این ارز است تا از تبعات تخصیص ارز دولتی به واردات جلوگیری شود. دولت با اصلاح ارز دولتی می خواهد یارانه نقدی مردم را احتمالاً همراه با بسته کالایی بدهد تا به جای تمرکز بر حلقه میانی یعنی واردکنندگان، یارانه ارزی دولتی را به حلقه نهایی یعنی مردم بدهند. خودشان مدیریت می کنند
در همین راستا با محمدمهدی نهاوندی، یکی از اعضای هیئت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران گفت وگویی انجام داده ایم تا ابعاد بیشتری از نحوه اجرای آن را بررسی کنیم.
نهاوندی معتقد است پرداخت ارز 4200 تومانی موفقیت آمیز نبوده و دولت دچار اشتباه محاسباتی شده است. او فکر نمی کرد منابع درآمد ارزی کشور تا این حد محدود شود یا تحریم ها ادامه پیدا کند. اما تجربه نشان داده است که برآوردها در عمل اشتباه بوده است.
وی پرداخت های دولت پس از اصلاح ارز 4200 تومانی را تنها جنبه کوتاه مدت مسکن می داند نه علاج کاهش قدرت خرید مردم که باید سیاست ها و برنامه های دولت برای ثبات و امنیت فعالیت های اقتصادی کشور باشد.
نهاوندی معتقد است: تورم ناشی از اصلاح ارز 4200 تومانی به عنوان یک عامل کلیدی قطعا باعث افزایش تورم خواهد شد و اگر دولت قصد دارد حداقل کیفیت سبد غذایی جامعه را حفظ کند، بهتر است به جای آن سبد کالا بین جامعه هدف توزیع شود. یارانه ریالی اقدامات حمایتی دولت باید بدون دخالت و دستکاری دولت در تولید، توزیع و قیمت ها اجرا شود.
*دولت در تخصیص ارز دولتی اشتباه محاسباتی انجام داد
**: پرداخت ارز 4200 تومانی چه آثار و تبعاتی برای اقتصاد ایران دارد؟ برخی بررسی های کارشناسی نشان می دهد در دولت قبل، بانک مرکزی بخشی از ارز 4200 تومانی سامانه نیما را از صادرکننده به قیمت نیما خریداری کرده و با نرخ 4200 تومان به واردکننده کالاهای اساسی فروخته است. است.
نهاوندی: پرداخت ارز 4200 تومانی مانند اکثر سیاست های اقتصادی کشور موفقیت مورد انتظار را نداشت. این سیاست بر اساس برآوردهای غیرکارشناسی از فضای اقتصادی کشور طراحی شد و در نحوه اجرای آن ضعف های زیادی داشت. این مدت طولانی نخواهد بود. به همین ترتیب، دولت وقت فکر می کرد که با این کار آسیب و تاثیر تحریم ها بر سفره مردم به حداقل می رسد، اما تجربه نشان می دهد که اگر در سال های بعد و متناسب با افزایش نرخ ارز آزاد، برآوردها در عمل اشتباه بود. . بازار، سیاست ارزی 4200 تومانی نیز توسط دولت قبل تغییر کرد، امروز با شوک اقتصادی که با تغییر نرخ این ارز اتفاق می افتد، مواجه نبودیم.
* ثبات و امنیت فعالیت های اقتصادی بهترین پشتوانه برای مردم است
**: دولت به دنبال تبدیل یارانه قیمتی به یارانه نقدی مردم است. به نظر شما این روش برای تبدیل یارانه ارزی 4200 تومانی به یارانه ریالی مناسب است؟
نهاوندی: تجربه یارانه 45 هزار تومانی قبلی به دلیل آزادسازی حامل های انرژی نیز نشان می دهد که این نوع یارانه با توجه به نرخ بالای تورم نمی تواند حداقل رفاه مردم را تامین کند. در مجموع دولت قصد ندارد تمام درآمدهای مازاد ناشی از آزادسازی نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی (به دلیل کسری بودجه) را به مردم منتقل کند. از سوی دیگر، پرداخت یارانه به 60 میلیون نفر از جمعیت 85 میلیونی، در کوتاه مدت اثربخشی آن را کم می کند.
بنابراین تا زمانی که سیاست‌ها و برنامه‌های دولت در راستای ثبات و امنیت فعالیت‌های اقتصادی کشور نباشد، این گونه پرداخت‌های واگذاری تنها مسکن کوتاه‌مدت است و درمانی برای کاهش قدرت خرید مردم نیست.
* بدون اصلاح ارز 4200 تومانی، تورم و کاهش قدرت خرید مردم ادامه خواهد داشت.
**: با توجه به اینکه بررسی های کارشناسی و فنی حاکی از آن است که عمده یارانه 4200 تومانی ارز به دست مصرف کننده نهایی نمی رسد، به نظر شما اصلاح ارز 4200 تومانی تا چه اندازه باعث افزایش نرخ تورم و تغییرات قیمتی کالاهای مرتبط با آن می شود. ارز 4200 تومانی؟
نهاوندی: اینکه ادامه سیاست ارزی 4200 تومانی در اقتصاد ایران امکان پذیر نیست، اصل قابل قبولی است، اما نتایج این پژوهش کارشناسی و همچنین برآوردهای مطالعه شده مربوط به اثرات حذف آن باید برای پاسخ به این موضوع در دسترس باشد. دقیق سوال کنید ادامه سیاست ارز ترجیحی در سال های گذشته نادرست بوده است، مجوزی نیست که با سیاست های عجولانه و اشتباه به پایان برسانیم.
وی همچنین گفت: صحبت از اقتصادی است که طی سه ماه بیش از 20 درصد از ارزش پول ملی را بدون اتفاقات خاص اقتصادی از دست داده است و قطعا بدون افزایش ارز 4200 تومانی روند افزایشی تورم را طی کرده است. و کاهش قدرت خرید مردم ادامه خواهد داشت». چرا که هنوز برنامه های عملی دولت برای برون رفت از شرایط اقتصادی فعلی تبیین نشده است. بنابراین حذف ارز 4200 تومانی به عنوان عامل اصلی قطعا باعث افزایش تورم می شود به ویژه اینکه نحوه محاسبه نرخ حقوق ورودی اکثر کالاهای وارداتی که عمدتا ماشین آلات و مواد اولیه تولید هستند، رشد می کند.
*دولت باید سبد کالا را بین جامعه هدف توزیع کند
**: به نظر شما میزان یارانه پرداختی چقدر باید باشد تا هزینه های این اصلاح اقتصادی باعث افزایش هزینه خانوار و حتی ارتقای قدرت خرید دهک های پایین نشود؟
نهاوندی: واقعیت این است که به طور کلی هر یارانه ریالی همزمان با افزایش رسمی نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی آثار تورمی بالایی خواهد داشت و در کوتاه مدت اثربخشی خود را از دست می دهد. تورم وجود خواهد داشت، بنابراین اگر هدف دولت حفظ حداقل کیفیت سبد غذایی جامعه است، بهتر است به جای یارانه ریالی، سبد کالا بین جامعه هدف توزیع شود. به این ترتیب ظرفیت تولید داخلی محصولات غذایی با کاهش ناگهانی تقاضا مواجه نخواهد شد و ارزش غذایی جامعه هدف با اطمینان بیشتری تامین می شود.
* دخالت های دولت بیشتر به نفع واسطه ها در ارز دولتی بود
**: چه وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تنظیم بازار چه سیاست ها و اقداماتی را باید انجام دهند تا از سوء استفاده واسطه ها و برخی تولیدکنندگان جلوگیری شود؟
نهاوندی: دخالت دولت در عرصه تولید و توزیع آثار مخرب خود را نشان داده است و بیشتر افرادی که از دخالت دولت در بازار منتفع شده اند نه مصرف کننده هستند و نه تولیدکننده، بلکه واسطه های ناشناس در اقتصاد ایران ذینفع اصلی دولت بوده اند. مداخله در تولید و توزیع بنابراین سیاست های حمایتی دولت باید بدون دخالت و دستکاری دولت در تولید، توزیع و قیمت ها اجرا شود.
* اصلاح ارز ترجیحی در کوتاه مدت باعث کاهش تقاضای ارز می شود
**: اصلاح ارز ترجیحی چه تاثیری بر بازار ارز خواهد داشت؟
نهاوندی: قطعا در کوتاه مدت تقاضا برای ارز را کاهش می دهد. این در حالی است که اگر در آینده ساختارهای کلان اقتصادی کشور اصلاح نشود، ارز نیمایی نقش 4200 تومانی را در اقتصاد ایفا می کند، چرا که در حال حاضر شاهد اختلاف 20 درصدی نرخ ارز آزاد با ارز نیمایی هستیم. سازمان‌های بخش خصوصی در مورد حذف تدریجی این ارز یا افزایش تدریجی آن دیدگاه‌های خود را به دولت داده‌اند، بنابراین باید دید دولت چه تصمیمی خواهد گرفت.